De stand van zaken rond Clinical Decision Support (CDS) in de klinische chemie is een beetje triest als je bedenkt dat iedereen vijf jaar geleden al riep: dit moeten we willen. De brede implementatie ervan is immers nog steeds geen feit en er lijkt ook nog steeds niet voldoende sense of urgency te zijn om het voor elkaar te krijgen.
Blijkbaar zijn er andere prioriteiten. Tot op zekere hoogte is dat ook nog wel begrijpelijk. Het is een intensief traject dat ook betrokkenheid van ict’ers vereist. Het vraagt dus om een multidisciplinaire aanpak en de kosten vallen ook niet altijd op dezelfde plaats als de baten. CDS-tools zijn bovendien een lege huls; de gebruikers moeten zelf de algoritmen schrijven. Maar aan de andere kant: het verbetert wel echt de kwaliteit van zorg voor de patiënt.
Reflecterend testen
Er zijn vele voorbeelden waarbij CDS meerwaarde biedt in de klinisch chemische diagnostiek, waaronder anemiediagnostiek en het zogenaamde ‘reflecterend testen’. Laboratoriumspecialisten voegen extra testen toe naar aanleiding van testresultaten en schrijven interpretatief commentaar bij uitslagen aan aanvragers. Een automatisch interpretatief commentaar kan worden toegevoegd met algoritmes voor de meest voorkomende aandoeningen, zodat de laboratoriumspecialist zich alleen hoeft te buigen over de lastige casuïstiek. Met CDS kunnen ook andere gegevens naast labtesten worden meegenomen, zoals geneesmiddelen of gegevens uit het lichamelijk onderzoek. Ook voor de interpretatie van meer specialistische diagnostiek of het voorspellen van ziektebeloop op basis van klinisch chemische bepalingen wordt CDS al ingezet.
De niet zichtbare consulent voor de arts
Het is de visie van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie dat we meer aan consultvoering moeten doen. Maar nog steeds is de klinisch chemicus niet de zichtbare consulent voor de arts die bijvoorbeeld de apotheker inmiddels al jaren wel is. Dit lijkt een gebrek aan focus. Er zijn al wel initiatieven om tot een businesscase te komen die aantoont dat CDS binnen de klinische chemie de patiëntenzorg ten goede komt, maar dit is nog onvoldoende uitgewerkt. Met een goede businesscase wordt het mogelijk makkelijker om financiering te verkrijgen. Financiering op nationaal niveau zou optimaal zijn om als beroepsgroep stappen te kunnen zetten, wellicht wel via Zorgverzekeraars Nederland.
Werk aan de winkel!
Is landelijke opschaling wel haalbaar? Ja, zeker wel. En gelet op de potentiële meerwaarde voor de patiëntenzorg moet dat ook het streven zijn. Als er wordt toegewerkt naar op dezelfde manier registreren, zou dat al implementatiedrempels wegnemen. Er zijn bijvoorbeeld nog labs met een lokale codering voor labtesten. Lokale validatie van algoritmes en koppelingen is altijd noodzakelijk omdat verschillen in dataregistratie niet volledig weg te nemen zijn, maar een hogere adoptiegraad van informatiestandaarden maakt de implementatie en opschaling wel makkelijker. Het beslis ondersteunend systeem kan het beste lokaal draaien binnen de firewall van het laboratorium of het ziekenhuis om privacy- en beveiligingsissues te voorkomen. Daarbij kunnen beslisregels wel centraal worden ontwikkeld en beheerd, zodat nieuwe gebruikers niet zelf algoritmes hoeven te schrijven. Verder moet goed worden uitgezocht in hoeverre toepassing van CDS onder de Medical Device Regulation valt.
Er is kortom werk aan de winkel. Het wordt hoog tijd om in actie te komen.
Dr. Jasmijn van Balveren, laboratoriumspecialist klinische chemie St Jansdal Ziekenhuis & Daniëlle Ekkel, klinisch informaticus in opleiding Medisch Spectrum Twente
